Theo dõi thai kỳ là hành trình quan trọng để đảm bảo mẹ và bé cùng phát triển khỏe mạnh. Trong đó, siêu âm đóng vai trò then chốt, giúp bác sĩ quan sát và đánh giá sự phát triển của thai nhi một cách an toàn, không xâm lấn. Đặc biệt, việc đánh giá nhau thai, dây rốn và nước ối qua siêu âm mang ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện sớm những bất thường, từ đó phòng ngừa rủi ro, bảo vệ sức khỏe cả mẹ và bé.
Vai trò của nhau thai, dây rốn và nước ối
Nhau thai là cơ quan tạm thời xuất hiện trong tử cung suốt thai kỳ, hình thành từ mô của cả mẹ và thai nhi, gắn với niêm mạc tử cung và kết nối với thai qua dây rốn. Nó đóng vai trò trung gian sống còn, vận chuyển oxy và dưỡng chất từ mẹ sang thai nhi, đồng thời loại bỏ CO₂ và chất thải của thai ra máu mẹ để thải ra ngoài. Nhau thai còn sản xuất các hormone quan trọng như hCG, progesterone và estrogen, giúp duy trì thai kỳ, kích thích phát triển tuyến vú và chuẩn bị cơ thể mẹ cho sinh nở. Ngoài ra, nó bảo vệ thai nhi trước một số tác nhân gây hại và điều chỉnh hệ miễn dịch của mẹ. Chính vì vậy, nhau thai là cơ quan vô cùng quan trọng, và các vấn đề liên quan có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Việc siêu âm giúp xác định vị trí nhau thai, tránh nguy cơ nhau tiền đạo, đồng thời theo dõi độ trưởng thành theo các giai đoạn I-IV để đánh giá chức năng và lão hóa nhau thai. Siêu âm cũng phát hiện sớm các bất thường như nhau bong non hay nhau bám bất thường, giúp bác sĩ lên kế hoạch can thiệp kịp thời.
Dây rốn là ống nối giữa thai nhi và nhau thai, chứa hai động mạch và một tĩnh mạch được bảo vệ bởi chất Wharton, giúp duy trì lưu thông máu an toàn. Vai trò chính của dây rốn là vận chuyển máu giàu oxy và dưỡng chất từ nhau thai đến thai nhi qua tĩnh mạch rốn, đồng thời đưa máu chứa CO₂ và chất thải từ thai nhi trở về nhau thai qua hai động mạch rốn để thải ra ngoài cơ thể mẹ. Nhờ dây rốn, thai nhi nhận được đầy đủ oxy, dinh dưỡng và loại bỏ chất thải hiệu quả, giúp sự phát triển diễn ra bình thường. Chính vì vậy, dây rốn là cấu trúc sống còn, và bất kỳ vấn đề như thắt nút, xoắn hay dây rốn ngắn đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự an toàn của thai nhi. Thông qua siêu âm, bác sĩ có thể đánh giá số lượng mạch máu, chiều dài và mức cuốn xoắn của dây rốn. Dây rốn bình thường có 2 động mạch và 1 tĩnh mạch; bất thường về cấu trúc hoặc chiều dài có thể ảnh hưởng đến lưu thông máu, gây nguy cơ cho thai nhi, và việc theo dõi sớm giúp bác sĩ tư vấn cũng như can thiệp kịp thời.
Nước ối là chất lỏng bao quanh thai nhi trong túi ối, xuất hiện từ tuần thứ 8–10 của thai kỳ và tăng dần về thể tích cho đến khi sinh. Nó chủ yếu gồm nước, muối, chất điện giải, tế bào thai và các chất dinh dưỡng. Vai trò chính của nước ối là bảo vệ thai nhi khỏi chấn thương cơ học, giúp thai nhi cử động tự do, hỗ trợ phát triển cơ, xương và phổi, đồng thời duy trì nhiệt độ ổn định. Nước ối còn ngăn ngừa nhiễm trùng nhờ tác dụng như hàng rào bảo vệ, đồng thời là môi trường giúp thai nhi nuốt và bài tiết, tham gia vào quá trình phát triển hệ tiêu hóa và thận. Chính vì vậy, nước ối là yếu tố sống còn, và bất thường về lượng (thiếu ối, đa ối) hoặc thành phần có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe và sự phát triển của thai nhi, cần được theo dõi chặt chẽ qua siêu âm. Việc siêu âm sẽ đo các chỉ số AFI (Amniotic Fluid Index) hoặc MVP (Maximum Vertical Pocket) để xác định lượng nước ối bình thường, thiểu ối hay đa ối. Thiểu ối có thể liên quan đến bất thường thai hoặc nhau thai, trong khi đa ối có thể là dấu hiệu tiểu đường thai kỳ hoặc các bất thường bẩm sinh, và phát hiện sớm sẽ giúp thai phụ cùng bác sĩ lên kế hoạch theo dõi và xử lý kịp thời.
Quy trình siêu âm nhau thai, dây rốn và nước ối
Trước khi thực hiện siêu âm, thai phụ sẽ được hướng dẫn chuẩn bị tùy theo giai đoạn thai kỳ, chẳng hạn như uống nước đầy đủ để bàng quang căng hoặc nhịn tiểu nếu cần, giúp việc quan sát rõ ràng hơn. Thai phụ sẽ nằm thoải mái trên bàn siêu âm, trong khi bác sĩ tiến hành khảo sát cẩn thận lần lượt nhau thai, dây rốn và nước ối, đồng thời kết hợp với các chỉ số sinh hóa và tuổi thai để đưa ra đánh giá toàn diện về sức khỏe của thai nhi. Quá trình siêu âm không chỉ cung cấp những hình ảnh chi tiết, giúp phát hiện kịp thời các bất thường như nhau tiền đạo, dây rốn bất thường hay lượng nước ối bất thường, mà còn mang lại sự yên tâm cho mẹ, giúp thai phụ hiểu rõ tình trạng phát triển của con và chuẩn bị tốt nhất cho hành trình sinh nở sắp tới. Ngoài ra, việc theo dõi định kỳ qua siêu âm còn giúp bác sĩ đưa ra các khuyến cáo về chế độ dinh dưỡng, vận động và chăm sóc thai kỳ phù hợp, từ đó đảm bảo sự phát triển toàn diện và an toàn cho cả mẹ và bé.
Kết luận:
Siêu âm đánh giá nhau thai, dây rốn và nước ối là bước kiểm tra quan trọng giúp theo dõi sự phát triển và sức khỏe của thai nhi trong suốt thai kỳ. Qua siêu âm, bác sĩ có thể xác định vị trí, cấu trúc và chức năng của nhau thai, kiểm tra sự thông suốt và an toàn của dây rốn, đồng thời đánh giá lượng và chất lượng nước ối để phát hiện sớm các bất thường. Việc theo dõi này không chỉ giúp phát hiện kịp thời những nguy cơ tiềm ẩn, mà còn hỗ trợ bác sĩ lên kế hoạch can thiệp phù hợp, đảm bảo thai nhi phát triển tối ưu và sinh nở an toàn. Nhờ đó, siêu âm trở thành công cụ thiết yếu trong chăm sóc thai kỳ, mang lại sự an tâm cho cả mẹ và bé.
